Çfarë është Sistemi Operativ?
Sistemi operativ është programi kryesor i kompjuterit që lejon ekzekutimin e çdo programi tjetër. Ai menaxhon:
Hyrjet nga tastiera dhe pajisjet e tjera
Daljet në monitor, printer dhe pajisje periferike
Organizimin e skedarëve dhe direktoreve
Kontrollin e burimeve të kompjuterit
Historikisht, sistemi i parë i njohur ishte DOS i IBM-së në 1981. Microsoft më pas prezantoi Windows 3.11, një sistem më i thjeshtë dhe më i përdorshëm për masat e gjera. Më vonë erdhën versionet e njohura: Windows 95, NT, 98, ME, 2000, XP, Vista, 7, 8, etj.
Ka edhe sisteme të tjera operative, si UNIX dhe Linux, që përdoren më shumë në servera dhe mjedise profesionale.
Qëllimi i Sistemit Operativ
Sistemi operativ ka disa funksione kryesore:
Drejton burimet e kompjuterit (CPU, RAM, HDD, GPU)
Lehtëson komunikimin midis përdoruesit dhe kompjuterit
Siguron një mjedis për ekzekutimin e programeve
Menaxhon procese, skedarë dhe burime
Puna e Sistemit Operativ
Kontrolli i Proceseve
Një proces është një njësi e punës. Sistemi operativ siguron menaxhimin e proceseve duke:
Krijuar ose ndërprerë procese
Trajtuar ngjarjet asinkrone dhe sinjalet
Krijuar dhe menaxhuar thread-e të ndryshme
Sistemi i Skedave
Sistemi i skedave organizon skedarët dhe direktorët. Për shembull:
/– rrënja e sistemit/dev– pajisjet fizike/proc– informacion për proceset
Komandat si cd, ls, stat, link ose unlink lejojnë përdoruesin të navigojë dhe menaxhojë skedarët dhe direktoritë.
Aktivitetet kryesore të Sistemit Operativ
Drejton kujtesën masive (HDD) dhe RAM
Menaxhon proceset (CPU)
Siguron përdorimin e shumë përdoruesve njëkohësisht
Menaxhon ndërfaqen grafike (GPU)
Lejon ekzekutimin e shumë proceseve njëkohësisht
